kapandı çağı
KAPANDI BİTTİ ÇAĞI / K.HOŞOĞLU
Alti aya fut oldi üçyüz gram içyağı,
Arapikolan kardaş kastaniça kabağı,
Temele taşı pekli,sac ayak, malahtara,
Gazyağı satilmayi, likmenun bitti çağı,
Şira al şerevazdan, pepeçura edersun ,
Kuncilan kolotiyi pişur mincilan yersun,
Bağırsana nenene korkotalan lobyayı
Mabeyinden darniya çikup kot ile versun.
Kutuniden ayrilur lağusun şokalisi ,
Kondari davlisindan iskeminun palisi,
Sirgan idi fakirun lahanası ve çayı,
Zimbilaçinun olur tavada tavalisi,
Doldurmişim gerdele Lahmilan pulamayi ,
Şepidi çipa sökti, çilipuli yanayi,
Zambulaları puli,çişoni karatavuk,
Çiçili kolistavra andurur langonayı.
Furnesilan oliyi çilburlan ekmeğaşı ,
Bilinen yemeklerun paluzedur en başı,
Pekmezli kavut topi tadı damağumdadur.
Sarmusağı döğmağa lazim idi tuztaşı
Ateşluğun başına asılurdi hopeçi,
Sıra sıra küplerun ağızlarında peçi,
Çiten , metruşi, ğasri saklanurdi ahira,
Bulmeye andi ile alemedi makoçi
Falamidi, kopali, feretiko, masuri,
Kormi, kenef, ayakyol, gece kuşi, çuncuri
Naylanun podosisi, likapalan fikoki,
Kartofilan mamuli yenilur kuri kuri
Çepuğun, kuviçanun içinde kül kuruni,
Sinide haşil, tifti, yanında kavut uni
Hele birde var ise bir lenger portihala,
Eğratluğa da gider, doğar fakirun güni.
Kuti, küp kofterası, tapa, çişoma, kadı,
Panti, pali, manaçi, kopti gitti kalmadi,
Arapiko felisi, hem sütli hem mancasi,
Baklavada bulunmaz hamşi kuşinun tadi
Yanmışa çiya konar, kavataraya hiyar,
Lahananun kotisi, kabağun çiviti var,
Muta, yayık, refani kumyasladı çürüdi,
Koliva tavaliya, Rohtiko nerde sorar.
Fitina, ahpin, hayta, lom demiri, muh, palan,
Kocacuk, kaş, sağırpoş, kantarma, eyer, kolan,
Fafatara, tospağa, muncurilan, kutuçi,
Zambula, ğanca, keğle, patuli, Karakoçan.
Şamiralar moziko, nosoka kosi oldi,
Ambar kaaber, roka, saçak hamlaus doldi,
Kurçeli ile hopi, livor, matiçalinun,
Laus rokopisinun rengi sarardi soldi.
Çafladi, kaçapeti, peşuğun kamarasi,
Entari, jipon, fustan elbiselerun hasi,
Halaçilan kuyizma, kuku, çiğa sesleri,
Pardinun bağirmasi, kulaktan siler pasi.
Sultuçi şamatasi, kaçurur kalobyayı,
Ğavroşlar derelerde hep momoli arayi,
Rohati, tomon, otluk, çefo, koma, çupuri,
Kitluk var bulamazduk kaçani, çiğirtayi.
Büyüdükçe kizarur, horozun çitarisi,
Peştemal tezgahinun, kirildi mitarısi,
Aşirak, çağra, teşik, rokopeti, yığ, ketan,
Peşkir, çeşan dokurdi Rize’linun yarisi.
Kontra, İskarpin, hedik, maçahtara, peçere,
Lehte çonoşi, feçan, saraybağı, cendere,
Didimari eruği, lapazalan duduli,
Kalaç almadığından viryo bağlamış dere.
Firfilik, kopça ,piştof, kukuli, zot, sakunar,
Hemencede şarvata, abaniye çuha var,
Çatılara hartoma, kamçilara gogori,
Zoksi olan her şeye ancak apoksi yarar.
Yazın ev hayatına, sererdiler kerveti,
Hohori, kiviçinun elbet yenilmez eti,
Apsomati konulur, akan kan dursun diye,
Boğmaca olanlari, tutar koça nöbeti.
Uyumayan sebiye verur idiler çiça,
Yaramaz çocuklara gerekli idi viça,
Paçilarun el işi, sanat eseri oldi,
Filketanun uyasi, tentene, kanaviça.
Hurtuli, hurtuliça, miya, çimidi, muşi,
Yonga, atiçi, prömo, çaruk bağı, kumuşi,
Kösre, bureng, playara, çamçaka, pağsa, maran,
Korob, kurebi, maça, modoni, dibek taşı.
Deremenun usti hark, altinda var sifoni,
Taşları kıran olur, biliyimisun oni,
Deremene giderken od’un kopar pisikten,
Mastidur, bir piçef at, beş para etmez göni.
Ahir altında kebre, tarlalarda bereket,
Zibidi, alil, ander, salahana , cenabet,
Zavalli kanayakli, pupuka mendeburdan,
Bolaki şapotlayup hovini alur elbet.
Dedemun iştonisi olmiş idi çurçuli,
Nenem makaslan kesti etti oni purtuli,
Avara hiç durmadi, meson başina gitti,
Kendir tarayıp etti vurçi ile uskuli
Rahna ketani doldi ğezel, zibil, hoholi,
Bel ile belleyince beyuk oliyi ğoli,
Hastalandi tohlilar, aldı onlari tabah,
Tavuk kakanis etti, arayidi pifoli.
Timya, nezuk, lapara, lobut, rospi, kopoli,
Muhanat karılarun hamuri moli moli,
Ormanda ğazluk, kaful, ellerde olur koça,
Forno kurbağalarun sırtı fufudi doli.
Hep işmar edeyiler mostraluk olanlara,
Hemayıl takmayısan biner seni davara,
Kudi kudi afkurma, obur çık, havaciva,
Hamel çekup hamlanup tokemezsun parpara .
Çatapat geldum senlan, kekez, dilo, korbakor,
Kaskarinaya koymak yeni gelini çok zor,
Patiçi yemeğinlan bir bakraç çilahani,
Luturi eti yersun, geçinursun anafor.
Ağu, çalçoka, çipa, haloti, kiça, longoz,
Fitruka, harçi, tağra, sayta, biçki döker toz,
Sümüçla sinağüş yap, kırnap ile çapli at,
Emcük, salmı, tatuli, kupas düşmüştür ğavroz.
Kiriş ve istilari, yan tarafi taraba,
Çaylar pişurulurdi çaynık denilen kaba,
Analis edilurdi çinyanun lekeleri,
Ketanlari kasara kordi Fadime aba .
Parakamiya astum koçani marosladi,
Kaçan şilepeçinun çok güzel olur tadi,
Çaplika yapamazsun funduk temeçisinden,
Kongoşi, çapulanun artık kalmadı adı.
Buğriyla delik delup kodes’e taktum süser,
Zipazıp yiyecektum, çumaşi olmuş hoşmer,
Bi fut çektum yağından, hemen kopti ğarğaris,
Dilum pupu olsada çeşin etmeye değer .
Tentenis edenleri, hep alur andimeri,
Nuğamisa olanun yol başlaridur yeri,
Nenemun kinalisi, poğota de su içsun,
Buci, kiçi kiçi yer hiliça, hopileri.
Pepe dolu maşraba, düştü kırıldı sapı,
Tifora pavli üzüm, armut idi hanapi,
Tongorlarun tozini temizle yağluk ile,
Lop olmadan yutulmaz kukuçi, kukulapi.
Mile, miras, heneke, şimendifer, namaztaş,
Kehriz çihpirle doldu, patomalar kaldi yaş,
Fotin, lapişka, lapşi, kaleçi, yazma, kekül,
Kuvari incir olur, kav yanar yavaş yavaş.
Ğorğarina, hacika, anağula, kör siçan ,
Derelerde çağana, sularda eğri hasan,
Süs içun aranurdi koğlidi vizorisi,
Seferberlukten sonra ne kadar geçti zaman.
Burmalan tereteli süsleyidi saçağı,
Tohlinun perçemi var kulincukadan bağı,
İngilizce,Fransızca veya almanca sanar,
Habu sözleri duyan Rize’linun uşağı.
Tarihi eser gibi gitti nice insanlar.
Kültür gibi dilumuz çok değişti zamanlar,
Canım ciğerum gözüm ne olur ey uşağum.
Habu benum dilumi senden başka kim anlar.
Kamil HOŞOĞLU (Kafiyeli Hoş Hatıralar ve Şiirler Kitabından)
Not; "Kapandı Gitti Çağı" isimli şiirimde La Edri diye ifade edilen altı kıt’ayı bu şiirden çıkartıp 'KAPANDI BİTTİ ÇAĞI " ismi ile her kıtası kendime ait olarak yeniden düzenledim. Mevcüt 37 kıt’anın tümü (Kendime ) Kamil HOŞOĞLU’na aittir.
|
|
 |
Yıl 1913, Bir kararla değişen
Mahalle ve Köylerin eski ismini öğren,
Menfaatin icabı değişikliği yapan,
Ecdadını unutma istikbale bakarken.
Trabzon'un kazası, "Atına", " Vice", "Rize"
Bunları yazışımız garip gelmesin size,
Telaffuzu dahi zor asırlık karyeleri,
Yeni isimleriyle gerek var bilmemize.
Rize bir kaza idi, vardı üç nahiyesi,
Kura-ı seba idi ikizdere ilçesi,
Kalkandere bilinir "Karadere" namıyla,
Elzemdir Çayeli'nin "Mapavrı" bilinmesi.
"Viçe" oldu Fındıklı, "Atina" oldu Pazar,
Pazar'ın nahiyesi sadece tek Hemşin var,
Ardeşen bir beldeydi, Pazar'ın içersinde,
Çamlıhemşin beldeydi, büyüktü Hemşin kadar.
Yeni isim verilmiş karye olan her yere,
Önce sıra verelim mahalle ve köylere,
Sonradan ilçe olan Derepazarı gibi,
Önceden belde idi Güneysu, İyidere.
Bağdatlı, Portakallık biliniyordu "Haldoz",
Balsu'nun ismi "Canco", Değirmendere "Pindoz",
Pilavdağı, Kambursırt ikisiydı "iksenit",
Kaplıca "Büyük Samrı", Dağsu idi "Carıhoz".
Kavaklı'ydı "Kamenit", Çorapçılar "Sırahoz",
Paşakuyu "Kaluhten", Yağlıtaş "Kangalınoz",
"Kale, Müftü, Yeniköy" aynı adla anılır,
Şimdi Hamzabey olmuş "Humrik" ile "Ramanoz."
Atmeydanı "Vonit"'ti Çamlıbel'di "Haçenoz",
Pehlivan" Peripoli", Fener'in ismi "Hurtoz",
"Piriçelebi" ile "Eminettin" aynıdır,
Mermerdelen'in ismi bilinir "Kamaşinoz".
Tophane "Pabik" idi, Gülbahar'dı "Kuvaroz",
Ekmekçiler'in ismi bilinir "Arkılıkoz"
Reşadiye "Roşi"'ydı, İslampaşa'ydı "Humrik",
Camiönü "Arkotıl", Halatçılar "Filiboz".
Mahallelerden sonra Köylerden edelim söz,
Küçükköy "Küçük Samrı", Gölgeli idi "Setroz",
"Karasu, Karayemiş, Anbarlık" değişmemiş,
Kırklartepe "Kandava", Camidağı "Mağaloz".
Kasarcılar ismi "Salaruha Atyanoz",
Güneşli Köyü "Kapnes", Yemişlik "Serandenoz",
Üçkaya "Uma Tohlı", Ortapazar'dı "Uma",
Beştepe Köyü "Kofin", Kendirli idi "Ğoloz".
Köprülü Köyü "Fosa", Kokulukaya "Lıkoz",
Azaklıhoca "Sıkrık
Çiftekavak bilinir, "Ağalınoz-u İslam",
Bildircin Köyü "Hanis", Müderrisler "İvaroz".
"Sinekli" Düzköy,"Sağur","Kışlak" Küçükköy "Konyat",
Güzelköy Köyü "Harvel", Yolüstü Köyü "Tarkat",
Sütlüce Köyü "Aron", Pazarköy'dü "Mişona",
"Andıra" şimdi oldu KPehlivantaşı Köyü eskidendi "Canbolat".
Soğukçeşme'ydi "Hohol", Taşköprü'ydü "Lestengoz",
Tuğlalı "Mahanca"'ydı, Uzunköy Köyü "Rados",
Elmalı'ydı "Kaçaran", Kireçhane'ydi "Fatla",
Topkaya "Filargoz"'du, Alipaşa "Savalos".
Küçükçayır'dı "Andon", Taşlıdere "Askoroz",
Kömürcüler'di "Singaz", Üzümlü'ydü "Holitoz",
Zincirliköprü Köyü eskindendi "Kaçeran",
Muradiye "Ruspa"'ydı, Yiğitler di "Ahincoz".
Akarsu'yla Pekmezli biliniyordu "Ğutoz",
Kocatepe "Apiça", Çiftekavak "Ağraloz",
Ketenli'ydi "Ayancos", Dağınıksu'ydu "Godri",
Gündoğdu-Hamidiye, ikisi "Mirakaloz".
Veliköy idi "Vela", Akpınar'dı "Kalamoz",
Söğütlü Köyü "Raşot", Balıkçılar "Hamalyoz",
"Aytonos Çıkara"'ydı Bozukkale'nin ismi,
Taşpınar "Concik" idi, Taşlık'tı "Kuzandonoz".
Adacami Köyüyle Yenicami "Kuriloz",
Taşcami'yle beraber Selamet Köyü "Kanboz",
"Gürgen" Köyünün ismi kayıtlarda aynıdır.
Tepecik "Vonit-i Rum", İslâhiye "Kasatoz".
Kiremitköy "Kalharaf", Dumankaya "Puluhoz",
Ulucami "Hazavit", Küçükcami'ydi "Veroz",
"Singaz" diye anılır Tepebaşı, Yeşilyurt,
Ortaköy, Kibledağı, ikisi birden "Setoz".
Şimdi Derepazarı, eski ismi "Filandoz",
Bahattinpaşa "Hama", Tersane "Mağalaroz",
Çeşmeköy idi "Muskas", Eriklimanı "Malpet",
Uzunkaya'ydı "Ruspa", Bürücek'ti "Akatoz",
Sandıktaş Köyü "Hancı", Yanıktaş'tı "Argaloz",
Kirazdağı Köyünün ismiydi "Şimadiyoz",
Maltepe'nin ismi "Hos", Çukurlu Köyü "Çaklı",
Çalışkanlar olmuştur eski "Lazkozderalkoz".
Çiftlik Köyü "Zavendik", Yaylacılar "Kalikoz",
Sariyer "Masen" idi, Taşhane'ydi "Salandoz",
Üstüpiler "Liparit", Subaşı'ydı "Kolica",
Fethiye "Aspet" idi, Hazar idi "Mashandoz".
Köşklü iki bölgeydi, "Lazlar" ile "Varatlar",
Kalecik "Mavrant" idi Sarayköy'dü "Çiklenar",
Denizgören Köyünün ismiydi "Ğuncivanoz",
Fıçıtaşı "Botrozkom", Çanakçeşme "Kaluklar".
"İnci" Köyünü aynen bildirmek uygun düşer,
Geçitli'ydi "Tavranoz", Dülgerli idi "Maşer",
Ormanlı Köyü "Patır", Çağlayan Köyü "Vandrı",
Yumurtatepe "Arev", Kuruköy idi "Çiller"
ayabaşı, Hurmalık,
Çayırlı Köyü "Silyan", Kızıltoprak'tı "Tonik"
Hüseyinhoca Köyü eskidendi "Suvarma",
Fındıklı "Apancene", Dilsizdağı "Taserik",
"Basalet" denen yerde, Aksu ve Tatlısu var,
"Kapnes" olmuş Dağdibi, "Tulon" olmuş Taşçılar,
"Toğli"nin yeni ismi Medrese Mahallesi,
Soğuksu "Andıra"ydı, Yolbaşı ise "Seftar".
"Kura-i Seba" dağlık, uzak kalır denize,
Güneyce idi "Varda", Rüzgârlı idi "Mize",
Kirazlık Köyü "Manle", Şimşirli Köyü "Komes",
Ilıca Köyü "Vane", Demirkapı "Homeze".
"Veliköy"'dü eskiden, Dereköy'le Yağcılar,
"Çohçer" bilinen yerde Sivrikaya, Çamlık var,
Gökyayla "Kabahor"'du Çağrankaya "Kafkame",
Cevizlik "Plakorum", aynıdır "Tulumpınar".
Dünyada balı ile "Anzer" meşhurdur, inan,
"Kapse" ihlamur ile ibaret Ayvalıktan,
Bakırköy "Kalyav" idi, Tozköy ise "Mahura",
Yerelma'ydı "Cevatoz", Meşeköy idi "Petran".
Yetimhoca Ortaköy, Başköy "Cimil"'e gider,
"Haya"'ydı Eskice ve Çataltepe olan yer,
Gürdere'ydi "Ethone", Diktaş Köyü "İksenit",
Ballıköy, Çiçekli Köy, Köseli Köyü "Anzer".
Çayeli "Mapavrı"'ydı, Rize'nin nahiyesi,
Aynı adları taşır "Yaka" ve "Sırt" Karyesi,
Gürgenli Köyü "Haytef", Çukurluhoca "Babik",
"Komika Zancel" olmuş Taşhane Mahallesi.
Değişen isimleri saymak gerekiyor tam,
Armutlu'ydu "Ahıyoz", Demirhısar'dı "Perkam",
Buzlupınar "Kominos", Çataldere "Hahunç"tu,
Büyükköy Leroz "Mervan", İncesu "Mağribudam".
Madenköy "Latom" idi, Yenipazar "Murseva",
Yanıkdağ idi "Havya", Caferpaşa "Canceva",
Ormanlık Köyü "Çutins", Uzundere "Berastan",
"Raşot"tu Karaağaç, Şairler'di "Maryeva".
Kaptanpaşa "Mesahor", Yeşiltepe'ydi "Tulnos",
Musadağı "Aprık"tı, Aşıklar'dı "Asrifos",
Eskipazar geçmişte bilinir "Halotena",
Yenice "Bilahor"du, İncesırt'ti "Aytoros".
Büyük Taşhane "Zancel", Sabuncular "Kuvaroz",
Limanköy'dü "Arkotil", Sefalıköy'du "Miloz",
Başköy "Hemşinbaş" idi, Haremtepe "Çaçeva",
Çataklıhoca Köyü bilinirdi "Kavalyoz".
Bunları öğrenmeye elbet gerekmez okul,
"Galata Kuvalyoz"'u git Yalı'da ara bul,
Sarısu "Musavrı"ydı, Beyazsu'da "Bodolya",
Yamaç Köyü "Çikaron", Kesmetaş idi "Mamul".
"Ardişen", Düz Mahalle, bağlıydı "Atına'ya",
"Ğere" Işıklı oldu, "Dutğe" dönmüş Tunca'ya,
"Ortaköy" aynı kalmış, "Zgami" Durakköy'e,
"Salınköy" Armağanköy, "Okurdile" Yayla'ya.
Yeniyol "Öce" idi, Akkaya "Pelergivat",
Cami Mahallesiyle Kahveciler'di "Sıyat",
Pirinçlik Köyü olmuş "Sıfat" bilinen karye,
Yamaçdere'ydi "Bakoz", Bayırcık'tı "Yanıvat".
"Cibistanı" Kavaklı, "Ağvan"dı Seslikaya,
"Zgami" ayrılıyor, "Ulya" ile "Suflaya",
Duygulu'ydu "Tolikçet", Elmalık'tı "Kuvancar",
"Mutafi" Gündoğan'a "Şangül"se Doğanay'a.
Pazar idi "Atına", Hısarlı'ydı "Kukulat",
Balıkçı Köyü "Zelek", Sivrikale "Tordovat",
"Noğadiha" Karyesi, şimdiki Cumhuriyet,
Örnek Köyü'ydü "Venek", Kuzeyca'ydı "Sürmenat".
Yemişli Köy "İlastaş", Irmakköy "Mamacıvat",
Derebaşı "Çukita", Akmescit'ti "Cacivat",
Elmalı Köy "Kuzika", Darılı'ydı "Aranaş",
Dernekköy "Koskanivat", Derinsu Köyü "Zağnat".
Dağdibi Köyü "Sület", Akbucak'tı "Mermanat",
Uğrak Köyü'ydü "Çingit", Merdivenli'ydi "Melyat",
Boğazlı "Cigeture", Şehitlik idi "Haku",
Kesikköprü "Hudisa", Tütüncüler'di "Talvat".
Yavuzköy'dü "Nohlapsu", Subaşı'ydı "Hacabit",
Bucak Köyü "Açaba", Güneyköy'dü "Avramit",
Zafer Mahallesiyle Kırazlık idi "Bulep",
Ortayol'du "Meleskür", Soğuksu'ydu "Şileyit".
Şimdi Handağı olan "Dadivat" Karyesi var,
Kocaköprü'ydü "Hotri", Aktaş Köyü'ydü "Hunar",
"Kemer" aynen kalmıştır, "Hançkun" olmuş Alçılı,
"Apso" olmuş Suçatı, "Lamgo"da Yücehisar.
LEBBEYK DEYİP GELDİM
Peygamberime hasretle,